ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ

Το πιο γλυκό ψωμί: Λαϊκό παραμύθι.

            Τα χαρακτηριστικά του παραμυθιού: η προφορικότητα της αφήγησης, η απλότητα του μύθου, η ανθρωπιστική διάθεση, η εκφραστική λιτότητα, η διδακτική πρόθεση (η αξία της εργασίας για τον άνθρωπο).

            Ο ρόλος του παραμυθιού σε όλους τους λαούς

·         Ψυχαγωγικός σε ώρες εργασίας, ταξιδιών, οικογενειακών συγκεντρώσεων

·         Αύξησε τις γνώσεις και πλάτυνε τη φαντασία των ανθρώπων

·         Καλλιέργησε την αφήγηση και  ήταν ο πρόδρομος της λογοτεχνίας

Είδη παραμυθιών: μυθικά, εξωτικά, θρησκευτικά, σατιρικά κά.

Βασικοί αφηγηματικοί τρόποι: αφήγηση (ο αφηγητής διηγείται την ιστορία), διάλογοι, περιγραφή.

Αφηγηματικά μοτίβα: τα επιμέρους θέματα της ιστορίας : εδώ:

πρόβλημα =  ανορεξία – συμβουλή – δοκιμασία & ικανοποίηση.

Το πρόβλημα είναι η ανορεξία του βασιλιά για τα πλούσια φαγητά του παλατιού. Η λαϊκή θυμοσοφία με τη μορφή του γέροντα συστήνει το γλυκό ψωμί, το βασικό φαγητό των απλών ανθρώπων. Το γλυκό ψωμί κερδίζεται με τη δουλειά και το μόχθο από την καλλιέργεια της γης. Η δοκιμασία του βασιλιά στις τρεις μέρες σκληρής δουλειάς θα του χαρίσει την πολυπόθητη όρεξη και θα δώσει νόημα και  χαρά στην ζωή του. Το μοτίβο της δοκιμασίας είναι συνηθισμένο και στους αρχαίους μύθους  όπως οι άθλοι του Ηρακλή, ο μύθος του Ιάσονα κά.

Οι ανθρώπινοι χαρακτήρες: ο βασιλιάς ενώ στην αρχή εμφανίζεται αυταρχικός και απειλητικός, στη συνέχεια υπακούει στις παραινέσεις του σοφού γέροντα, ημερεύει και γίνεται ευτυχής. Ο αφηγητής φέρνει την αφήγηση στα μέτρα των ακροατών και εύχεται: « μακάρι να τρώαμε και μεις έτσι!»

ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΣ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Αφηγηματικοί τρόποι

Λιτή αφήγηση με παρατακτική σύνδεση και γλώσσα απέριττη  με εκφράσεις του προφορικού λόγου: του πουλιού το γάλα, καρφάκι δεν μου καίγεται, πέσανε ξεροί.

Λέξεις κεφαλονίτικης διαλέκτου: ολάκερη, δάρτης, συφωνία, ορμήνεια, ποδέθηκε, πάλε, περσότερο.

Φυσικοί, ζωντανοί και βιωματικοί διάλογοι.

Περιγραφή του βασιλιά: το πρόσωπό του έγινε κατακόκκινο από τη χαρά. Σκηνές από την αγροτική ζωή.

Προφορικότητα: κουβεντιαστός τόνος, χρήση του α΄  προσώπου πληθυντικού, δείχνει έτσι ότι  κάποιος λέει το παραμύθι σε κάποιον άλλο, συνήθως  ο παππούς στο εγγόνι: «που λέει ο λόγος», «να μην τα πολυλογούμε», «κι ο βασιλιάς, παιδί μου», «που μακάρι να τρώαμε κι εμείς έτσι!»

Θεματικά κέντρα

·         Η δυστυχία της απραξίας. Εκφράζεται αλληγορικά ως ανορεξία.

·         Η σοφία και η  εσωτερική γαλήνη του βιοπαλαιστή

·         Το ψωμί ως  προϊόν και αμοιβή του ανθρώπινου μόχθου.

Ενότητες

1^η Κάποτε … που λέει ο λόγος: Η ανορεξία του βασιλιά

2^η Όπου κάποια μέρα … να μου πάρεις το κεφάλι : Η συμβουλή του γέροντα

3^η Κι ο βασιλιάς … κι εμείς έτσι: Η δοκιμασία του βασιλιά και η λύση του προβλήματος

Χαρακτήρες

Βασιλιάς: ο χαρακτήρας του δεν είναι σταθερός αλλά μεταβάλλεται. Στην  αρχή εμφανίζεται

αυταρχικός, αδιάφορος για το λαό, απροβλημάτιστος, ανώριμος, τεμπέλης.

Η αρρώστια του τον κάνει   δυστυχισμένο, φοβισμένο, ανήμπορο. Καταφεύγει στο γέρο σοφό. Απαρνιέται τα πλούτη, ταπεινώνεται, δουλεύει σκληρά, καταφέρνει να κερδίσει την ευτυχία.

Το θετικό στοιχείο στον χαρακτήρα του είναι ότι  δέχθηκε να αλλάξει τον τρόπο της ζωής του, όταν  κατανόησε  ότι  μόνο με την εργασία και την προσφορά προς τους άλλους  μπορεί κάποιος να είναι ευτυχής.

Ο γέροντας  είναι  σοφός, υπομονετικός στη σχέση με το βασιλιά, μοχθεί σκληρά χωρίς να φοβάται τη δουλειά.

Παρόλο που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και σε διαφορετική ηλικία συνεργάζονται και γίνονται καλοί φίλοι.