Ιλιάδα, Ζ 369-529

Ζ 369-529   Ο Έκτορας  στην Τροία.

Σκηνή  1^η  369-389 

1.       Τίτλος: Ο Έκτορας  αναζητά την σύζυγό του, Ανδρομάχη. Τόπος: το  μέγαρο του Έκτορα. Κύρια πρόσωπα: ο  Έκτορας,  η οικονόμος.  Βουβά / δευτερεύοντα πρόσωπα: οι δούλες ( η παρουσία τους απαραίτητη καθώς ζωντανεύει η ατμόσφαιρα του παλατιού και φορτίζεται η αγωνία και την απουσία της Ανδρομάχης και την ανάγκη του Έκτορα να την βρει).

2.       Επική ειρωνεία: 371-373 οι ακροατές  γνωρίζουν πως η Ανδρομάχη βρίσκεται στα τείχη όμως ο Έκτορας το αγνοεί. 379-380: οι Τρωαδίτισσες προσπαθούν να εξευμενίσουν τη θεά Αθηνά ώστε να βοηθήσει τους Τρώες. Ο ακροατής γνωρίζει πως η θεά Αθηνά βοηθά τους Αχαιούς.

3.       Τα  άστοχα ερωτήματα:  ο Έκτορας  κάνει  τα εξής ερωτήματα στις κόρες: πού βγήκε η Ανδρομάχη; να εύρει συννυφάδα της  ή  ανδράδελφην (κουνιάδα) επήγε; ή πήγε στον ναό της Αθηνάς;  Τα  άστοχα ερωτήματα δεν  στοχεύουν στην αναζήτηση της  αλήθειας με μια καταφατική ή αρνητική απάντηση αλλά  απορρίπτονται/ αναιρούνται ένα προς ένα για να διατυπωθεί στο τέλος έντονα η αλήθεια. Η οικονόμα  απορρίπτει τα ερωτήματα ένα προς ένα ώστε να φανεί στο τέλος η σωστή απάντηση και να δοθεί έμφαση σε αυτή: δεν πήγε εις συννυφάδα ή ανδράδελφη, ή στον ναό της Αθηνάς αλλά  έτρεξε στον πύργο της πόλης όταν ακούσθηκε νίκη των Αχαιών και συντριβή των Τρώων.

Τι πετυχαίνει ο ποιητής: α. δίνει έμφαση στην σωστή απάντηση, β. δημιουργεί επιβράδυνση, η οποία καθυστερεί την αναζήτηση της Ανδρομάχης και τη συνάντηση του Έκτορα με αυτήν. Το ενδιαφέρον του ακροατή αναζωπυρώνεται και το ενδιαφέρον του εντείνεται.

Σκηνή 2^η  Ζ390-494

1.       Τίτλος: Η συνάντηση του Έκτορα και της Ανδρομάχης. Τόπος: οι Σκαιές Πύλες, η βόρεια ή βορειοδυτική πύλη από όπου έβγαιναν οι Τρώες για την μάχη. Κύρια πρόσωπα: Έκτορας και Ανδρομάχη. Δευτερεύοντα / βουβά πρόσωπα: η παραμάνα, ο Αστυάναξ-Σκαμάνδριος. Η παραμάνα συνοδεύει την Ανδρομάχη και κρατά το γιο της. Η παρουσία του Αστυάνακτα: πρέπει να είναι εκεί για να τον αποχαιρετήσει ο πατέρας του και γιατί η παρουσία του αυξάνει την συγκίνηση από τις εκδηλώσεις αγάπης του πατέρα του Έκτορα.

   Ο λόγος της Ανδρομάχης προς τον Έκτορα.

Θεματικές ενότητες: 1. 406-413: Οι φόβοι της Ανδρομάχης για τον αφανισμό του Έκτορα και τις συνέπειες γι’ αυτήν και το βρέφος τους.

2. 414-430: Αναδρομή στο οικογενειακό της παρελθόν. Η απώλεια όλων των συγγενών της εξαιτίας του Αχιλλέα κάνει τον Έκτορα αναντικατάστατο στήριγμα και μοναδικό συγγενή.

3. 431 – 439 Παράκληση προς τον Έκτορα να μείνει στον πύργο και να οργανώσει την άμυνα σε ένα αδύνατο σημείο του τείχους, κοντά στην αγριοσυκιά.

  

Τα (συναισθηματικά) επιχειρήματα της Ανδρομάχης:  Ο Έκτορας δεν πρέπει να βγει στη μάχη, γιατί, αν σκοτωθεί, ο γιος τους θα ορφανέψει και η ίδια θα μείνει  χήρα. Θα μείνει τελείως μόνη και χωρίς προστασία, καθώς έχει χάσει και την πατρική της οικογένεια. Ικετεύει τον Έκτορα να την λυπηθεί και να οργανώσει την άμυνα, αντί να βγει στην επίθεση. Προσπαθεί να επηρεάσει συναισθηματικά τον Έκτορα με τις φράσεις: οϊμέ, δεν λυπείσαι εμέ την άμοιρην, ας κατεβώ στον Άδην, καμια παρηγορά δεν θα απομείνει, πόνοι μόνον, έχασα πατέρα και μητέρα, λυπήσου μας.

Το ήθος του Πηλείδη(414-428). Ο Αχιλλέας σκότωσε τον πατέρα, τα αδέλφια της, σκλάβωσε την μητέρα της. Ωστόσο: σεβάσθηκε το νεκρό βασιλιά και  τον έθαψε με όλες τις νεκρικές τιμές και ύψωσε τύμβο, ελευθέρωσε την μητέρα της αφού πήρε  λύτρα. Αν και αίτιος της τραγωδίας της, όμως ο Αχιλλέας έχει ήθος   ευγενικό, μεγαλόψυχο.  Σεβάσθηκε το νεκρό σώμα του βασιλιά

Το ήθος της Ανδρομάχης: αφοσιωμένη  σύζυγος,  συναισθηματική, εκδηλώνει τα συναισθήματά της, αγωνιά, κλαίει, φοβάται, απαισιόδοξη για το μέλλον του Έκτορα και το δικό της, στοργική μητέρα, αγωνιά για το μέλλον του γιου της, τραγικό πρόσωπο που το έχει χτυπήσει η μοίρα (έχει χάσει γονείς κι αδέλφια), θύμα του πολέμου, εκπροσωπεί τον άμαχο πληθυσμό που υποφέρει εξίσου με τους πολεμιστές. Έξυπνη, παρατηρητική. Συλλαμβάνει σχέδιο άμυνας για τον πόλεμο.

Επική ειρωνεία 414-422: η Ανδρομάχη  αναφέρει τον Αχιλλέα ως υπεύθυνο για το θάνατο του πατέρα της και των αδελφών τους  ενώ  ο ακροατής ξέρει ότι ο Αχιλλέας θα είναι ο αίτιος για το θάνατο του Έκτορα, κάτι που η Ανδρομάχη αγνοεί.

Φραστικές αναφορές στον πόλεμο. Ο στόχος του ποιητή.

409-410: η Ανδρομάχη  φαντάζεται τους Αχαιούς να σκοτώνουν τον Έκτορα

414-428: Η επίθεση του Αχιλλέα στη Θήβη,  η εξόντωση του αντρικού πληθυσμού και η υποδούλωση των γυναικών

433-437:οι Αίαντες, ο Ιδομενέας, ο Τυδείδης  ορμούν στο τείχος στο σημείο της αγριοσυκιάς με σκοπό να εισβάλουν στην Τροία.

Ο Όμηρος θέλει να παρουσιάσει τις φοβερές συνέπειες του πολέμου για τον άμαχο πληθυσμό και να καταγγείλει τον πόλεμο ως κάτι καταστροφικό και βίαιο γεγονός. Μέσα στην πόλη σε μια φαινομενικά ήρεμη ατμόσφαιρα ο πόλεμος είναι παρών ως μια αόριστη απειλή που θα οδηγήσει σε πλήρη καταστροφή τις ζωές των ανθρώπων.

Οι φόβοι της Ανδρομάχης. Ποιοι είναι; Είναι βάσιμοι; πώς επιβεβαιώνει ο Ευριπίδης στις Τρωάδες τους φόβους αυτούς;

Φοβάται το θάνατο του συζύγου της, τη δική της υποδούλωση, την ορφάνια του γιου της. Οι φόβοι της είναι βάσιμοι. Έχει ζήσει την εμπειρία της άλωσης της δικής της πόλης, Θήβης. Η εκπόρθηση μιας πόλης οδηγούσε σε υλικές καταστροφές, λεηλασία, σφαγή και αιχμαλωσία των γυναικών. Στις Τρωάδες ο Ταλθύβιος φέρνει στην Ανδρομάχη την είδηση πως οι Αχαιοί μετά από πρόταση του Οδυσσέα αποφάσισαν να σκοτώσουν το γιο της ρίχνοντάς τον από τα τείχη. Η Ανδρομάχη εμφανίζεται αδύναμη να αμυνθεί. Ο Αστυάναφ ως διάδοχος του Έκτορα πρέπει να εξοντωθεί.

Η απάντηση του Έκτορα στην Ανδρομάχη Ζ 440-481

Επιχειρήματα του Έκτορα.

441-443: δεν μπορεί να μείνει μακριά από τη μάχη, γιατί ντρέπεται  και φοβάται πως οι Τρώες θα τον χαρακτηρίσουν δειλό και άνανδρο.

444-446: έχει συνηθίσει να πολεμά πάντα στην πρώτη γραμμή της μάχης ως αρχηγός για τη δόξα του πατέρα του και τη δική του( δόξα, τιμή, υστεροφημία, ηρωικός κώδικας).

447-449: Προβλέπει ότι  οι Αχαιοί θα νικήσουν και η Τροία θα υποταχθεί.

450-463: Τον πληγώνει πάνω από όλα  το γεγονός πως η Ανδρομάχη θα υποδουλωθεί.

463-465: Προτιμά να πεθάνει πριν να δει την Ανδρομάχη υπόδουλη.

Το ήθος του Έκτορα:

Ψύχραιμος, ήρεμος  απέναντι στο συναισθηματικό ξέσπασμα της γυναίκας του.

Γενναίος πολεμιστής, αποφασιστικός, υπεύθυνος ηγέτης.

Αφοσιωμένος στον ηρωικό κώδικα: τιμή, υστεροφημία.

Διορατικός, προβλέπει την ήττα.

Στοργικός σύζυγος και τρυφερός πατέρας.

Συνετός, σοφός: διαπιστώνει ότι είναι μοιραίο να χαθεί η Τροία, διαχωρίζει τα έργα και τους ρόλους των γυναικών και των ανδρών.

Στοργικός αδελφός (για τον Πάρη), τον συμβουλεύει και τον υποστηρίζει. 

Πώς φαντάζεται ο Έκτωρ την ζωή της Ανδρομάχης στους στίχους 455-464;

Ποιες αισιόδοξες προβλέψεις κάνει για το γιο του στους στίχους 475-481;

Πώς εξηγούνται οι αντιθέσεις μεταξύ αυτών των δυο χωρίων;

Ο Έκτωρ  προβλέπει για τη ζωή της Ανδρομάχης	Οι ευχές  για το γιο του.	Υπάρχει αντίθεση. Πώς εξηγείται;
Η Ανδρομάχη υπόδουλη των Αχαιών θα ζήσει στο Άργος εξαναγκασμένη σε εργασίες που την υποβιβάζουν (μεταφορά νερού από την πηγή).  Ο υποβιβασμός της σε δούλη θα την οδηγήσει σε ψυχική κατάρρευση, σε μια ζωή θλίψης (θα οδύρεσαι, θα κλαίεις).  Στις συνθήκες δουλείας η Ανδρομάχη θα βιώσει έντονα την απουσία του Έκτορα που δεν θα ζει για να την προστατεύσει.	Ο  Έκτωρ εύχεται στο Δία για το γιο του να γίνει δυνατός και λαμπρός βασιλιάς στο Ίλιον, να γίνει γενναίος πολεμιστής που θα θριαμβεύσει στη μάχη και θα αναδειχθεί ανώτερος από τον πατέρα του προκαλώντας έτσι τη χαρά της μητέρας του και το θαυμασμό όλων.	Όταν ο Έκτωρ μιλά για την Ανδρομάχη μιλά ως πολεμιστής και αρχηγός της Τροίας. Ορθολογιστικά σκεπτόμενος εκτιμά ότι η ήττα στον πόλεμο με τους Αχαιούς θα οδηγήσει την Ανδρομάχη στη δουλεία. Στην προσευχή του όμως μιλά ως πατέρας. Η  εικόνα του μικρού γιου του τον παρασύρει στο όνειρο μιας μελλοντικής ευτυχίας. Ως πατέρας θέλει να ελπίζει, αφήνει ένα περιθώριο για τη διάσωση της Τροίας και για ένα ευοίωνο μέλλον.

Σκηνή 3^η    495-502

Στο παλάτι του Έκτορα η Ανδρομάχη  και οι γυναίκες του σπιτιού θρηνούν για τον Έκτορα.

Σκηνή 4^η    503-529

Η συνάντηση του Έκτορα με τον Πάρη στο δρόμο προς τις Σκαιές Πύλες για να βγουν μαζί στην πεδιάδα.

Πλατιά και σύντομη παρομοίωση στην Ιλιάδα. 

Ο Πάρις εμφανίζεται εδώ   ως πολεμιστής, πτεροπόδης =  ταχύς, γρήγορος, μέσα από μια πλατιά παρομοίωση (πολύστιχη) στους στίχους 506-513.

Ο  Πάρις παρομοιάζεται με  καλοθρεμμένο ίππο που σπάει τα χαλινάρια που τον δένουν και καλπάζει στην πεδιάδα, λούζεται στο καθαρό νερό του ποταμιού, κρατά ψηλά το κεφάλι ανεμίζοντας την  χαίτη του και με ταχύτητα τρέχει στα λιβάδια της βοσκής περήφανο για την ομορφιά του.

Συσχετίζονται ως προς την καλή εμφάνιση, το δυναμισμό, την ταχύτητα, την ορμητικότητα, την περηφάνια και την ομορφιά.

Τι πετυχαίνει ο Όμηρος με τη χρήση της πλατιάς παρομοίωσης;

 α. χρησιμοποιεί  ένα γνωστό στους  ακροατές  θέμα, το άλογο, για να δείξει ζωντανά την εικόνα του Πάρη. Οι ακροατές φαντάζονται με ζωντάνια τον Πάρη, καθώς γνωρίζουν από την εμπειρία τους  την εικόνα ενός ορμητικού και επιβλητικού αλόγου που  τρέχει ελεύθερο στην πεδιάδα.

β. ο Όμηρος αξιοποιεί ένα στοιχείο της φύσης για να τονίσει ένα στοιχείο ανθρώπινο.

Σύντομη παρομοίωση στίχου 401: βαστούσε το μονάκριβο παιδί της, τον Εκτορίδη, όμοιον και εύμορφον αστέρα. 

Επική  ειρωνεία: οι ήρωες αγνοούν μιαν αλήθεια  που γνωρίζει ο ακροατής.

1.       372-373: οι  ακροατές  γνωρίζουν ότι η Ανδρομάχη  βρίσκεται στον πύργο των Σκαιών Πυλών, ο Έκτωρ το αγνοεί.

2.       414-422: η Ανδρομάχη  αναφέρει τον Αχιλλέα ως υπεύθυνο για το θάνατο του πατέρα της και των αδελφών τους  ενώ  ο ακροατής ξέρει  ότι  ο Αχιλλέας θα σκοτώσει και τον Έκτορα. 

3.       475-481 και παράλληλο κείμενο 2: ο Έκτωρ  εύχεται για το γιο του να μεγαλώσει και να γίνει ο  βασιλιάς της Τροίας  ενώ είναι γνωστό από  την παράδοση πως ο Αστυάναξ θα χάσει τη ζωή του πολύ σύντομα.

Φραστικές αναφορές  και εικόνες που θυμίζουν τον πόλεμο στους στίχους 404-465:

448-453: ο Έκτωρ προβλέπει την άλωση της Τροίας και το χαμό των Τρώων.

454- 465: ο Έκτωρ    περιγράφει την υποδούλωση της Ανδρομάχης  υποδηλώνοντας γενικά την τύχη των γυναικών μετά την άλωση μιας πόλης από τους εχθρούς.